سخنان گرانقدر حجت‌الاسلام یاورى در مورد آموزش ولایت فقیه توسط امام عسکری(ع)

جامعه ایمانی مشعر به نقل از خبرگزارى فارس، به مناسبت فرارسیدن 8 ربیع‌الثانی سالروز میلاد با سعادت امام حسن عسکرى علیه‌السلام گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام محمدجواد یاورى، دارای دکتراى تاریخ تشیع و مدرس حوزه و دانشگاه انجام داده‌ایم که مشروح آن تقدیم خوانندگان گرامى مى‌شود.

ولایت اصل و اساس تشییع است

حجت‌الاسلام یاورى در ابتداى این گفت‌وگو ضمن تبریک به مناسبت سالروز میلاد با سعادت امام حسن عسکرى(ع) اظهار داشت: یکى از موضوعاتى که در مبانى و اعتقادات شیعیان وجود دارد مساله امامت است که اصل و اساس اعتقاد شیعه را تشکیل می‌دهد به گونه‌اى که خداوند متعال نسبت به این مساله عنایت و توجه ویژه‌اى داشته است.

وى افزود: خداوند متعال، قبل از خلقت انسان نیز به این امر اهتمام داشته و بعد از خلقت انسان نیز اسامى ائمه را معرفی و معرفت آنها را به بشر توصیه کرده است.

روایت امامان و خلفای دوازده‌گانه در کتب اهل سنت نیز آمده است

استاد دانشگاه آزاد قم گفت: طبق گزارش‌های شیعیان و اهل سنت روایتى نقل شده تحت عنوان روایت امامان اثنى عشرى. شهرت این روایت  نشانگر آن است که در آن دوره از تاریخ یعنى قبل از میلاد آقا امام زمان(عج) و در زمان امام حسن عسکرى(ع) این مساله مشهور بوده است.

این نویسنده و پژوهشگر تاریخ تشیع با بیان اینکه شرایطى که دستگاه بنی عباس برای امام حسن عسکرى(ع) فراهم کرده بود شرایط بسیار سختى بود، اظهار داشت: چون بنى عباس به دلیل آگاهى از روایت‌هاى مشهورى که شنیده بودند به یقین رسیده بودند که تعداد ائمه دوازده نفر است و چون مشروعیت امامان را مى‌دانستند و براى اینکه این مشروعیت را کم کنند یا به عبارتى براى اینکه مشروعیت ائمه را به چالش بکشانند ائمه را از میان شیعیان و یاران خود جدا مى‌کردند و به جایى دور تبعید می‌کردند و آنها را در محاصره و تنگنا قرار مى‌دادند.

بنى عباس در پى از بین بردن جانشین امام حسن عسکرى(ع) بودند

استاد تاریخ حوزه علمیه قم اظهار داشت: بنى عباس مى‌دانستند بعد از امام حسن (ع) امامى خواهد آمد که نابود کننده ظلم است لذا در پى جلوگیرى از تولد ایشان بودند و براى این کار، امام حسن عسکرى را در منطقه اى به نام عسکر که محل زندگى سربازان و ارتشیان بود قرار دادند تا هم ارتباطات و حرکت‌های امام را تحت کنترل قراردهند وهم اگر فرزندى از ایشان به دنیا آمد او را بکشند.

وى یادآور شد: امام حسن عسکرى(ع) با توجه به مسأله رهبرى شیعیان و وضعیت آن روز باید به گونه‌اى زندگى خود را مدیریت مى‌کرد که به اعمال ولایت خود مى‌پرداخت و در واقع، اساس کار امام حسن عسکرى (ع) این بود که به گونه عینى و عملى مساله اعمال ولایت در عصر غیبت را براى ما روشن بکند لذا ایشان آمدند دراین دوره به صورت عینى وعملى تأکید بر این مساله کردند که امام معصوم اگر در محاصره هم باشد باید اعمال ولایت بکند و اعمال ولایت ایشان باید به اثبات برسد و با توجه به محدودیتى هم که بود امام تمام تلاش خودشان را انجام دادند که این دایره اعمال ولایت را گسترش بدهند.

ائمه اطهار از جمله امام عسکری (ع) براى دست رسى مردم به امام، شبکه وکالت را تشکیل دادند

حجت‌الاسلام یاورى ابراز داشت: راهکار اساسى مساله، همان کارى بود که امامان تمام تلاش خودشان را مبنى بر تشکیل نهادى به نام شبکه وکالت انجام دادند زیرا در سازمان و نهاد وکالت، امام براى اعمال ولایت از نیروهایى که ویژگى‌هاى خاصى مثل راز دارى، تقوى، بصیرت و درک و فهم درست از دین را دارا بودند استفاده می‌کردند و به مناطق مختلف نمایندگانى را مى‌فرستادند یا درهمان مناطق افرادى را انتخاب می‌کردند  که مردم آن منطقه به آن فرد اعتماد داشتند.

امام حسن عسکرى (ع) ولایت خود را از طریق وکلاء اعمال کردند

استاد دانشگاه آزاد قم گفت: وکلاء علاوه بر اینکه راوى سخن امام بودند انسان‌هایى بودند که اعلمیت و فقاهت هم داشتند و در واقع به عنوان بازوهاى امام حسن عسکرى(ع) برای اعمال ولایت بودند. چون فلسفه اصلی نبوت و امامت این است که احکام الهى را براى مردم بیان و اجرا کنند منتها در شرایط خفقان چگونه می‌شود اعمال ولایت کرد؟ راهکار همین بود که امام حسن عسکرى (ع) از سازمان وکالت استفاده کنند.

وى اضافه کرد: امام حسن عسکرى (ع) با فرستادن پیک و گاهى با ارسال نامه و گاهى هم وکلاء خدمت امام مى‌رسیدند و با شرایط بسیار سخت اما به هر حال تمام تلاش خودشان راانجام می‌دادند تا اعمال ولایت از طریق نواب صورت بگیرد.

اعمال ولایت ائمه منحصر به یک منطقه خاص نبود

نویسنده و پژوهشگر تاریخ تشیع علت تشکیل سازمان وکالت را پراکندگى شیعیان دانست و عنوان کرد: علت تشکیل سازمان وکالت پراکندگى شیعیان در مناطق مختلف بود البته این مساله نشان می‌دهد که اعمال ولایت ائمه علیهم‌السلام منحصر به یک منطقه خاصى نبوده و مردم در مناطق مختلف که شیعه نشین بودند مثل قم، ری، خراسان، آذربایجان، آوه و کرمانشاه به وکلاء مراجعه می‌کردند و آنها نامه‌های مردم را خدمت امام می‌رساندند.

امام حسن عسکرى (ع) اصول و مبانی شیعیان را تبیین کردند

حجت‌الاسلام یاورى اظهار داشت: اگر حکم و دیدگاهى و یا مساله سیاسى و اجتماعى در مورد شیعیان به وجود می‌آمد از طریق وکلاء پى گیرى می‌شد یعنی افعال و اعمال مردم نسبت به حکومت و حکومت نسبت به مردم و اصول و مبانى برخورد شیعیان از طرف امام حسن عسکرى (ع) و از طریق وکلاء تبیین و تعیین می‌شد اما به هر حال امام حسن عسکرى (ع) در آن شرایط  با توجه به اینکه مدت امامت ایشان کم بود اما در آن مدت کم توانستند به طریق عینى و عملى تکلیف مردم در عصر غیبت را روشن کنند و مردم را آماده پذیرش مسأله غیبت کنند.

یاورى افزود: امام حسن عسکرى (ع) عملاً آموزش دادند شیعیان چگونه باید خودشان را مدیریت کنند آیا بدون ولى باشند؟ یا ولى داشته باشند و درعصرى که ولى امر و حجت خدا غایب است چگونه باید به اعمالى که خداوند دستور داده است در قالب دین عمل کنند به همین خاطر تلاش ایشان این است که مردم را ارجاع بدهند به سمت فقیهان لذا به مردم می‌گویند در فلان مساله به فلانى مراجعه کنید و در آن مساله به فلان نایب مراجعه کنید.

مردم در عصر غیبت باید به فقهای عادل و ولی فقیه رجوع کنند

استاد مرکز تخصصى تاریخ حوزه علمیه قم با بیان اینکه بحث ولایت فقیه توسط ائمه به خصوص امام حسن عسکرى (ع) آموزش داده شده است ابراز داشت: با فعالیت‌هاى امام حسن عسکرى (ع) این مسأله براى مردم روشن شد که در صورت عدم دسترسى مردم به امام زمان خویش آنها باید به فقها و شبیه‌ترین افراد به امام و کسانى که قدرت و توانایى اداره مسائل مردم را دارند رجوع کنند و آنها نمایندگان و حجت ائمه بر مردم هستند زیرا زمان امام حسن عسکرى (ع) مثل زمان حضرت على (ع) نبود که  قدرت در دست ائمه باشد و مردم به راحتى به آنها رجوع کنند.

وکالت در زمان غیبت صغرای امام زمان (عج) به نیابت تبدیل شد

نویسنده و پژوهشگر تاریخ تشیع گفت: همین شبکه وکالت که در زمان امام هادى و امام حسن عسکرى علیهماالسلام تشکیل شد در زمان امام زمان (عج) گسترش پیدا کرد و به شبکه نواب خاص تبدیل شد. این وکلاء وجوه و اموال متعلق به آن حضرت را که از شیعیان تحویل می‌گرفتند به هر طریقى که ممکن بود به امام مى‌رساندند و یا در مواردى که امام دستور مى‌دادند مصرف مى‌کردند.

وى یاد آور شد: یکى دیگراز فعالیت‌هاى وکلاء پاسخگوى به هرگونه سؤال فقهى و شرعى و حل مشکلات عقیدتى و پریشانى فکرى شیعیان به بهترین وجه بود و از سویى دیگر، سؤالات فقهى و شرعى شیعیان را به عرض امام مى‌رساندند و پاسخ آنها را مى‌گرفتند و به مردم ابلاغ می‌کردند.

یکى از فعالیت‌های امام حسن عسکری (ع) مبارزه با گروه‌های انحرافی بود

حجت‌الاسلام یاورى در بخش پایانی گفتگوی خود با فارس اظهار داشت: یکى دیگر از فعالیت‌هاى امام حسن عسکرى(ع) مبارزه با فعالیت‌هاى گروه‌ها و به چالش کشیدن مشروعیت آنها بود. امام با مبارزه با غالیان و غلو کنندگان و کسانى که ائمه را به مقامى بالاتر از واقعیت می‌رساندند و خودشان را به مقام امامى مى‌رساندند مبارزه مى‌کردند و مى‌فرمودند شما فرستادگان خدا نیستید و شما قادر نیستید مسائل را تبیین و اجرا کنید.

وى ادامه داد: این مبارزه با منحرفین خود گویاى یک رفتار سیاسى است که باید جامعه را اصلاح کرد تا بسترى براى بهبود جامعه هم به وجود بیاید.

امام حسن عسکرى (ع) حکومت بنى عباس را مشروع نمى‌دانست

یاورى با اشاره به قسمتى از فعالیت‌هاى سیاسى امام حسن عسکرى (ع) بیان داشت: یکى دیگر از فعالیت‌هاى امام، مبارزه با حاکمیت موجود بود یعنى اینکه حکومت بنى‌عباس را مشروع نمى‌دانستند البته گاهى وضعیت ظلم و فساد آنها را بیان مى‌کردند و وقتى توصیه مى‌کردند که درعصر غیبت شیعیان به نواب مراجعه کنند حاکى از عدم مشروعیت بنى عباس بود.

استاد مرکز تخصصى تشیع حوزه علمیه قم در پایان گفت: سراسر زندگانى آن امام همام همراه با معنویت و عبادت بود و همیشه مردم را دعوت به عبادت و شب‌زنده‌داری می‌کردند. زهد و پارسایى ایشان زبان زد عام و خاص بود و با وجود محدودیت‌ها کارهای فرهنگی گسترده‌ای انجام دادند که از جمله آنها آموزش احادیث نبوى، تفسیر قرآن کریم، آثار علمى در قالب روایات، ادعیه، و نامه‌ها بود.